تحقیق رابطه سیاسی ایران و سوریه پس از انقلاب

پروژه پایانی و تحقیق بررسی روابط سیاسی ایران و سوریه بعد از انقلاب اسلامی ایران

مقدمه :

خاورمیانه به عنوان منطقه ای استراتژیک جایگاه عمده و حساسی در رقابتهای دو ابر قدرت شرق و غرب در دوران جنگ سرد داشت و نقش یک محرک را در مداخله ابر قدرتها ایفا می کرد . پس از دوران جنگ سرد و فروپاشی شوروی نه تنها این منطقه اهمیت خود را از دست نداده بلکه بر اهمیت آن نیز افزوده شده است . لذا درک و شناخت صحیح از تحولات منطقه خاورمیانه، برای ایران که خود در این منطقه قرار دارد ضروری و آگاهی از عملکرد دولتهای منطقه نیز در این راستا می باشد.

سوریه به دلیل موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی، یکی از مهم ترین کشورهای خاورمیانه محسوب می شود که توانسته است در چند دهه اخیر نقش مهمی را در روند تحولات منطقه ای ایفا نماید. بدین لحاظ این کشور جایگاه ویژه ای را در سیاست خارجی ایران که اولویت اصلی را در روابط خارجی بر همکاری با کشورهای اسلامی و غیر متعهد می دهد، به خود اختصاص داده است و نیاز هست که شناخت بیشتری نسبت به آن پیدا کرد. ایران و سوریه به عنوان دو کشور خاورمیانه ای غیر همسایه توانسته اند در دو و نیم دهه اخیر بیشترین هماهنگیها را در روند تحولات منطقه ای و جهان اسلام کسب نمایند و به عنوان الگویی برای دیگر کشورهای منطقه در همکاریهای دو جانبه مطرح شوند حال پرسش اصلی این است که چه عواملی در بهبود و گسترش روابط دو جانبه مؤثر بوده است؟ علت هماهنگی در اکثر تحولات منطقه ای چه بوده است که توانسته روابط این دو کشور را به عنوان الگویی برای سایر کشورها در مناسبات دوجانبه تبدیل کند؟ این پرسشی است که باید به آن پاسخ داده شود. ابتدا روابط و مناسبات سیاسی دو کشور در دوران قبل از انقلاب اسلامی را مرور خواهیم کرد تا سیمای اصلی همکاری و الگومندی در روابط بعد از انقلاب روشن شود . سپس عوامل تأثیر گذار را در همکاری و روابط دو جانبه با تأکید بر عوامل منطقه ای تجزیه و تحلیل می کنیم هر چند که ممکن است واقعیت امر چیزی غیر از تحلیل های عرضه شده باشد، زیرا اصولاً همیشه بسیاری از اطلاعات تا زمان مشخصی محرمانه باقی می ماند و دسترسی به بعضی اطلاعات هیچ گاه امکان پذیر نمی باشد.

طرح و تبیین موضوع :

مطابق با اصل 152 قانون اساسی جمهوری اسلامی ، سیاست خارجی ایران بر اساس "نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری ، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور ، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر ابر قدرتهای سلطه گرو روابط صلح آمیز با دول غیر محارب استوار است . بنابراین ازدیدگاه قانون اساسی رابطه با دول غیر محارب مجاز شمرده شده است . همچنین طبق اصل 154 قانون اساسی ، جمهوری اسلامی سعادت انسان در کل جامعه بشری را آرمان خود می داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می شناسد. بنابراین در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملتهای دیگر از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت می کند .

پس علاوه بر رابطه با دول غیر محارب ، برقراری رابطه با کشورهایی که از لحاظ مواضع سیاسی به ایران نزدیک می باشند در دستور کار سیاست خارجی این کشور قرار دارد .

سوریه که در این ردیف ازکشورها قرار دارد جایگاه ویژه ای را در سیاست خارجی ایران به خود اختصاص داده است به طوری که از آن به عنوان کشور دوست و برادر یاد می شود. وقوع انقلاب اسلامی در ایران و سقوط شاه متحد استراتژیک اسرائیل در منطقه باعث خشنودی سوریها که خود را متولی مبارزه با اسرائیل می دانستند، شد و به حمایت از این انقلاب پرداختند.

از دید انقلاب اسلامی، اسرائیل به عنوان پایگاه استعمار در منطقه و موجودی نامشروع و غیر قانونی در قلب جهان اسلام ، می بایست از بین برود و مبارزه عملی و همه جانبه این امر را محقق می سازد . در این راستا ایران با کشور مصر به خاطر سازش با اسرائیل و خیانت به آرمان فلسطین و اعراب قطع رابطه نمود . همچنین سفارت اسرائیل در تهران را تعطیل و آن را به سازمان آزادیبخش فلسطین واگذار نمود .

این گونه اقدامات عملی و حمایتهای سیاسی ایران از مواضع اعراب و فلسطینیان ، سوریه را در عملی کردن تز خود مبنی بر برابری استراتژیک با اسرائیل مصمم تر کرد ؛ به علاوه بروز حوادث و رویدادهای بعدی منطقه از جمله جنگ ایران و عراق و حمله اسرائیل به لبنان در سال 1982 ، سبب گردید که دو کشور ایران و سوریه تماسهای بیشتری را با هم در جهت حل مسائل پیش آمده داشته باشند که همین موارد زمینه تداوم گسترش روابط را علیرغم اختلاف سلیقه در بعضی مسائل فراهم آورد .

بنابراین هدف تحقیق بررسی علل گسترش روابط سیاسی ایران و سوریه بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران می باشد. و سعی براین است که ضمن روشن کردن این عوامل به تقویت آن و الگوسازی با توجه به شرایط و موقعیت دیگر کشورها در روابط با یکدیگر پرداخته شود تا شاهد تحقق روابط دوستانه میان کشورهای منطقه و جهان اسلام باشیم.

2 ادبیات موضوع :

علیرغم حساسیت و اهمیت موضوع یکی از نکته های جالب توجه در ارتباط با آن کم توجهی محققان و پژوهندگان این رشته به این مسأله می باشد و کمتر تحقیق و کتابی در این زمینه یافت می شود که به طور دقیق و موشکافانه به بررسی روابط پیچیده ایران و سوریه پرداخته باشد . در این ارتباط تنها گزارشها و مقالاتی به چشم می خورد که بیشتر به مسأله صلح و اقدامات سوریه و بررسی سطحی روابط ایران و سوریه و البته با دیدگاه وزارت خارجه ای پرداخته است.

...

مبانی نظری سیاست خارجی

در مطالعه روابط بین الملل سه مرحله را می توان از هم تفکیک کرد . بر همین اساس بهسه گونه نیز می توان این مطالعه را انجام داد . یکی از بعد تاریخی یعنی مطالعه حوادث و رویدادهای بین الملل که اولین مرحله در راه شناخت موضوع و جمع آوری داده هایی است که در مراحل بعد عناصر اولیه قضایا و استنتاجات را تشکیل می دهند و بی شناخت آنها هیچ قدمی فراتر نمی توان نهاد . دوم جمع بندی وریشه یابی و برقراری رابطه بین عناصر فوق یعنی داده های تاریخی است که خود موضوع جالب و مهمی در مطالعات بین المللی را تشکیل می دهد و سومین مرحله از بعد نظری به موضوع می نگرد یعنی باید شناخت را تئوریزه کرد. در این مرحله شناخت ماهوی روابط بین الملل هدف اصلی مطالعه است.

بر این اساس نیاز به استفاده از تئوری در شناخت بسیار مهم می باشد. نظریه یا تئوری ، بیان منسجم وسیستماتیک شناخت ما از واقعیت است . بنابر این برای نظریه پردازی باید ابتدا به جمع آوری و سیستماتیزه کردن عناصر شناخت خود از موضوع بپردازیم و سپس با برقراری رابطه به ویژه رابطه علّی بین عناصر مختلف شناخت به تبیین ماهوی قضیه و اینکه چرا موضوع مورد بحث بدین گونه است و نه به گونه ای دیگر بپردازیم. اگر به چنین شناختی دست یابیم قائدتا باید قادر به پیش بینی تحولات آتی موضوع نیز باشیم. اما نباید فراموش کرد که کمال مطلوب در تئوری با واقعیت تئوری همیشه یکی نیست و کمتر اتفاق می افتد که تئوری را در همه ابعاد و پیچیدگی آن بیان کند . اگر قرار بود که واقعاً تئوری مجموعه ای از قضایای منسجم و سیستماتیک در تبیین یک واقعیت باشد قائدتا باید در روابط بین الملل نیز با یک یا دو تئوری بیشتر سروکار نداشته باشیم : زیرا چنین تئوری باید شمائی توضیحی از این روابط، ساختار و تحولات آن بدست دهد و عوامل تعیین کننده آن را دقیقاً روشن سازد در حالی که در این زمینه با دهها تئوری روبرو هستیم....

فهرست مطالب پایان نامه

فصل اول (کلیات)

1. طرح و تبیین موضوع

2. ادبیات موضوع

3. علل انتخاب موضوع

4. سؤال اصلی و سؤالات فرعی

5. فرضیه های تحقیق

6. تعریف مفاهیم

7. متغییرها

8. روش تحقیق

9. موانع و محدودیتهای تحقیق

10.سازماندهی تحقیق

یادداشتهای فصل اول

فصل دوم (اصول و اهداف سیاست خارجی ایران و سوریه)

بخش اول مبانی نظری سیاست خارجی

1. روشهای مطالعه سیاست خارجی

2. سطح تحلیل

3. عوامل مؤثر درتعیین سیاست خارجی

بخش دوم

1.اصول واهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

2.ابزارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

3.اصول و اهداف سیاست خارجی جمهوری عربی سوریه

4.ابزارهای سیاست خارجی جمهوری عربی سوریه

5.بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و سوریه

یادداشتهای فصل دوم

فصل سوم (پیشینه روابط ایران و سوریه 1979 1946)

بخش اول روابط ایران و سوریه از 1979- 1946

بخش دوم عوامل تأثیر گذار بر روابط ایران و سوریه

1. عوامل تأثیر گذار بر سردی روابط دو جانبه (1973 1946)

الف روابط ایران و اسرائیل

ب مشکلات داخلی سوریه و ایدئولوژی رادیکال بعث ..

2. عوامل تأثیر گذار بر بهبود نسبی روابط دوجانبه (1979 1974)

الف شرایط منطقه ای

ب شرایط بین المللی

ج به قدرت رسیدن حافظ اسد و پایان بحران داخلی

د مرگ جمال عبدالناصر و افول ناسیونالیسم عربی

نتیجه گیری فصل سوم

یادداشتهای فصل سوم

فصل چهارم (روابط ایران و سوریه 1988 1979)

بخش اول انقلاب اسلامی ایران

1. انقلاب اسلامی ایران و مواضع سوریه

2. جنگ ایران و عراق و موضع گیریهای سوریه

بخش دوم

1. دلایل حمایت سوریه از ایران در جنگ

الف دیدگاهها و مواضع ایران در مورد بحران خاورمیانه

باختلافات عراق و سوریه و تأثیر آن بر روابط ایران و سوریه

ج اتحاد ایران و سوریه

2. تهاجم اسرائیل به لبنان و تأثیر آن بر روابط دو جانبه..

3. تنش های سوریه ایران در لبنان

4. دلایل تغییر موضع تاکتیکی سوریه در طول جنگ

5. قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل و مواضع سوریه

نتیجه گیری فصل چهارم

یادداشتهای فصل چهارم

فصل پنجم (روابط ایران و سوریه 2001 1989)

بخش اول روابط سیاسی ایران و سوریه

1. پایان جنگ تحمیلی و سیاست جدید ایران

2. روابط ایران و سوریه (2001 1989)

بخش دوم عوامل تأثیر گذار بر روابط ایران و سوریه پس از جنگ

1. پیمان طائف و مواضع ایران و سوریه

2. حمله عراق به کویت و مواضع ایران و سوریه

3. کنفرانس صلح مارید و مواضع ایران و سوریه

4. اختلافات ایران و امارات متحده عربی و موضع گیری سوریه

5. تهاجم ترکیه به شمال عراق و مواضع ایران و سوریه

6. پیمان استراتژیک ترکیه اسرائیل و مواضع ایران و سوریه

7. اختلافات ترکیه سوریه و نقش ایران

نتیجه گیری فصل پنجم

یادداشتهای فصل پنجم

فصل ششم (نتیجه گیری)

یادداشتهای فصل ششم

منابع و مآخذ